Pierwsza polska misja analogowa na Marsa
Misja rozpoczyna się 11 marca. Czego Polacy szukają na Marsie? Jak zamierzają połączyć badania kosmiczne ze światem biznesu i start-upów?
Misja EXO.17 jest jak dotąd pierwszą polską symulacją analogowych astronautów. Amerykański ośrodek badawczy Mars Desert Research Station (MDRS) w Utah (USA) na czas jej prowadzenia zostanie oddany do dyspozycji interdyscyplinarnego zespołu z Warszawy.
Misja analogowa to symulacja maksymalnie zbliżona do załogowej wyprawy na Marsa. Badacze będą więc używać analogicznego sprzętu, wykonywać dokładnie te same czynności i korzystać z jednakowych procedur. I co ważne, pracować w terenie, którego krajobraz do złudzenia przypomina marsjański, niewiele różniąc się także pod względem geologicznym. A wszystko po to, by w trakcie testów wykryć usterki w sprzęcie, błędy w rozwiązaniach technologicznych oraz procedurach i poprawić je przed właściwą misją.
Warto podkreślić, że o ile większość misji analogowych skupia się wyłącznie na realizacji celów naukowych, o tyle w EXO.17 nacisk kładzie się także na zwiększenie użyteczności prototypów, aby potem mogły zaistnieć na rynku komercyjnym. – To, co testowane w kosmosie, doskonale sprawdza się tu, na ziemi, choćby w medycynie czy obronności – przekonują członkowie załogi EXO.17.
Działania załogi będą koordynowane przez Centrum Kontroli Misji EXO.17, mieszczące się w Instytucie Lotnictwa w Warszawie.
Testy w marsjańskim habitacie
– Jako pierwsi w Polsce stworzyliśmy we współpracy ze School of Form, kierunku wzornictwo Uniwersytetu SWPS, rekonfigurowalny analog kombinezonu kosmonautycznego. Podczas pobytu w MDRS będziemy testować jego funkcjonalności pod kątem zadań wykonywanych przez członków załogi. W końcu geolog potrzebuje innych kieszeni niż operator łazika, musi więc rekonfigurować kombinezon w zależności od swoich aktualnych potrzeb – tłumaczy Falaciński.
Badacze przetestują nową wersję holtera, który ma analizować pracę serca podczas wykonywania rutynowych zadań oraz porannych ćwiczeń gimnastycznych. Sprawdzą również system filtrowania powietrza w habitacie – marsjański pył wnika głęboko w strukturę płuc, stąd takie środki ochrony są niezbędne. Wypróbują także nowe, wielofunkcyjne narzędzie geologiczne.
Nie od dziś wiadomo, że brak higieny może fatalnie wpłynąć na morale załogi. Dlatego do MDSR badacze zabiorą także autorski wynalazek Jakuba Falacińskiego – prysznic mgłowy FOG. To sprytne urządzenie umożliwia kąpiel w dwóch szklankach wody, a jego konstrukcja zadziwia minimalizmem: niewielka skrzynka, w niej zamknięta przenośna „kabina prysznicowa”, czyli rurka, w której znajdują się atomizery rozpylające mgłę wodną.
– Analogowe symulacje są w dużej mierze poszukiwaniem potencjalnych problemów. Sprawdzamy, co działa, a co wymaga ulepszenia. Nie skupiamy się jednak wyłącznie na testowaniu sprzętu. Przede wszystkim interesuje nas tzw. czynnik ludzki w warunkach izolowanych – podkreśla Falaciński.
Psychologia na Marsie
To właśnie „czynnik ludzki” jest przedmiotem badań dr hab. Hanny Bednarek, z Katedry Psychologii Poznawczej Uniwersytetu SWPS i opiekuna koła naukowego Psychologii Lotniczej i Kosmicznej uczelni. Zespół pod kierownictwem Pani Profesor zbada, czy można przewidzieć, jak będą zachowywać się ludzie podczas długiej izolacji w kosmosie, jeśli polecieliby na Marsa. Czy sprawność pamięci roboczej członków zespołu przebywającego w bazie marsjańskiej zależy od ich chronotypu, nastroju i strategii radzenia sobie ze stresem?
– Zespół będzie musiał sobie poradzić w nietypowych warunkach z trudnymi zadaniami. Dlatego dla członków załogi zaplanowano badania obejmujące zarówno aspekty różnic indywidualnych, jak i funkcji poznawczych, w tym subiektywnie odczuwany stres oraz style radzenia sobie ze stresem oraz badania nad funkcjonowaniem pamięci roboczej – wyjaśnia dr Bednarek.
W trakcie misji codziennie kontrolowany będzie nastrój członków zespołu. Uwzględniając nietypowe warunki, w jakich odbywać się będzie misja, przed jej rozpoczęciem postanowiono także określić poranny vs wieczorny chronotyp uczestników wyprawy. Na przykładzie grupy uczestników wyprawy testowana będzie hipoteza, że chronotyp poranny vs wieczorny różnicuje sprawność funkcji wykonawczych pamięci roboczej. Osoby reprezentujące chronotyp wieczorny wykażą się większą sprawnością pamięci roboczej w godzinach wieczornych niż porannych, zaś osoby z chronotypem porannym lepiej funkcjonują rano. Zagadnienie to jest szczególnie ważne, bowiem sprawne funkcjonowanie pamięci roboczej leży u podstaw bardziej złożonych procesów poznawczych, takich jak myślenie, planowanie czy podejmowanie decyzji. Zagadnienia te są miedzy innymi badane w grupach astronautów, pilotów wojskowych i wśród kierowców zawodowych, bowiem od sprawności tych procesów zależy bezpieczeństwo w ruchu powietrznym i na drodze.
Zaplanowano trzy etapy badań: dwa odbędą się w laboratorium Uniwersytetu SWPS w Warszawie pod kierunkiem prof. Bednarek, zaś jeden z etapów będzie przeprowadzony na miejscu w habitacie przez uczestnika wyprawy – absolwenta psychologii. Pierwszy etap, który już się odbył przed wyjazdem na misję, i trzeci, który odbędzie zaraz po powrocie uczestników do kraju, obejmują badania kwestionariuszowe pozwalające zdiagnozować chronotyp, poziom stresu i nastroju oraz dwie procedury komputerowe do oceny funkcjonowania pamięci roboczej: n-back, Ospan. Zgodnie z planem, trzeci etap badań zostanie przeprowadzony w marsjańskiej bazie. Zadaniem uczestników wyprawy będzie codzienny pomiar nastroju, oraz wykonanie dwóch sesji badań pamięci roboczej: zgodnie i niezgodnie ze swoim chronotypem, czyli rano i wieczorem.
– Spodziewamy się uzyskać informacje, które umożliwią w przyszłości sporządzanie zindywidualizowanych, optymalnych harmonogramów pracy badawczej uczestników tego typu wypraw. Zwłaszcza, że kolejna wyprawa planowana jest już za dwa lata – podkreśla.
Badacze wezmą także udział w eksperymencie NASA dotyczącym stylu przywództwa, budowania zespołu i roli, jaką odgrywają w tym procesie różnice międzykulturowe. Z kolei dr Karolina Zawieska przyjrzy się relacjom między analogowymi astronautami a robotem Aresem: w jakich sytuacjach jest traktowany jako narzędzie, a kiedy nadaje mu się ludzkie cechy i traktuje niemal jak członka załogi.
Wszystkie te badania wpisują się w szerszy nurt psychologii kosmicznej, w Polsce dziedziny dotąd mało znanej. – Panuje błędne przekonanie, że pieniądze wydane na badania kosmiczne, to pieniądze wystrzelone w kosmos. Tymczasem wiele sprzętów, materiałów czy procedur, z których korzystamy na co dzień, powstało na potrzeby lotów kosmicznych. Poprzez Misję EXO.17 chcemy udowodnić, że nasze pomysły i badania nie są oderwane od rzeczywistości, lecz mają konkretne zastosowanie w biznesie i przemyśle. Według niektórych obliczeń 1 dolar włożony w program Apollo przyniósł 10 dolarów zwrotu. To jedne z najbardziej opłacalnych kierunków badań – przekonuje Falaciński.
Misja EXO – ciąg dalszy nastąpi
Podbój kosmosu nie kończy się na Misji EXO.17. Wręcz przeciwnie, procedury podczas niej wypracowane i zdobyte doświadczenie mają posłużyć do realizacji cyklicznych misji, które będą odbywać się co dwa lata. W 2019 r. załoga będzie uczestniczyć w misji w Północnej Europie, gdzie będzie prowadzić, prawdopodobnie pierwsze na świecie, eksperymenty we własnym mobilnym habitacie.
Załoga EXO.17
dr Natalia Zalewska – Crew Commander
Geolog, pracuje w Centrum Badań Kosmicznych PAN oraz w Instytucie Lotnictwa w Warszawie. Specjalizuje się w interpretacji widm w podczerwieni i geologii analogów marsjańskich oraz zajmuje się zagadnieniami pochodzenia i występowania wody na planetach w naszym Układzie Słonecznym. W 2005 roku brała udział w misji Mars Desert Research Station MDRS w Utah w USA jako geolog załogi nr 33, organizowanej przez Mars Society.
Jakub Falacinski – Executive Officer
Współzałożyciel Fundacji Exorion, psycholog społeczny i wynalazca, absolwent Uniwersytetu SWPS; gdzie w latach 2011–2015 kierował Kołem Naukowym Psychologii Lotniczej i Kosmicznej – w ten sposób realizował swoje marzenie o podboju kosmosu. W 2015 r. uczestniczył w symulacji marsjańskiej AMADEE-15, organizowanej przez Austrian Space Forum (OeWF), podczas której testował swój wynalazek – prysznic mgłowy FOG dla astronautów.
dr Karolina Zawieska – Green Hub Officer, Human-Robot Interaction Officer
Specjalista w dziedzinie robotyki społecznej, z której doktoryzowała się na University College Dublin. Od 2010 r. związana z Przemysłowym Instytutem Automatyki i Pomiarów PIAP. Jej główne zainteresowania badawcze to: antropomorfizacja robotów oraz interakcję dźwięk-człowiek. Prowadzi także działania w obszarze roboetyki, m.in. w ramach debaty ONZ poświęconej autonomicznym systemom uzbrojenia (tzw. Lethal Autonomous Weapon Systems – LAWS).
Krzysztof Jędrzejak – Media, Account Executive, Partnership Developer, Press Officer
Podczas misji będzie dokumentować prace załogi. Jest również odpowiedzialny za kontakt z mediami. Jak podkreśla: „Możliwość dokumentowania i publikacji poczynań pierwszej, w pełni polskiej załogi biorącej udział w symulacji EXO.17, jest niezwykle ekscytującym przedsięwzięciem. Tego rodzaju wyprawa jest ogromnie ważnym projektem, nie tylko dla samych uczestników ale też na młodych, polskich projektów, jak ich twórców.
Michał Kazaniecki – Crew Engineer
Student automatyki i robotyki. Jako członek Studenckiego Koła Astronautycznego na Politechnice Warszawskiej współtworzył łazika marsjańskiego Ares. Wielokrotnie brał udział w zawodach łazików (European Rover Challenge 2015 i 2016 i University Rover Challenge 2016).
Organizator
Fundacja Exorion
Partner strategiczny
Uniwersytet SWPS
Fundacja New Space
Partnerzy
Politechnika Warszawska
Uniwersytet Warszawski
Centrum Zarządzania Innowacyjnością i Transferu Technologii
Instytut Lotnictwa
Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe
Medicalgorithmics
PROXiM
Łódzki Dystrykt Zbrojeniowy
Heimdall
