Profesja w czasach kryzysu

rozwój zawodowy w organizacjach społecznych

Jeszcze kilkanaście lat temu organizacje społeczne były traktowane jako dodatek do życia publicznego – pełne pasji, często działające spontanicznie, w cieniu państwa i biznesu. Dziś sytuacja wygląda zupełnie inaczej. NGO-sy stały się nie tylko istotnym elementem społeczeństwa obywatelskiego, ale wręcz filarem w reagowaniu na największe wyzwania współczesności: kryzysy migracyjne, wojny, ubóstwo, wykluczenie czy zapaść usług publicznych. Ta zmiana ról nie nastąpiła bez kosztów – zwłaszcza dla samych ludzi pracujących w organizacjach. Ich rozwój zawodowy, kompetencje i odporność psychiczna stały się kwestią przetrwania całego sektora.

Dziś, w Polsce działa  ok. 150 tys. organizacji pozarządowych, z czego aktywnych pozostaje około 80–90 tysięcy. Większość to niewielkie stowarzyszenia lub fundacje, które funkcjonują dzięki determinacji garstki osób, często na granicy wypalenia. W kontekście ostatnich lat – zwłaszcza od 2022 roku – ten sektor został poddany próbie, jakiej nie znała jego najnowsza historia.

Inwazja Rosji na Ukrainę i fala ponad miliona uchodźców, którzy przekroczyli polską granicę, postawiły organizacje społeczne w roli pierwszego respondenta. Gdy państwowe instytucje dopiero formułowały strategię działania, to NGO-sy zapewniały schronienie, wyżywienie, pomoc psychologiczną i wsparcie w integracji. Jednocześnie, w 2025 roku przyszło zamrożenie środków z USAID i istotne ograniczenia w dostępie do funduszy międzynarodowych, co brutalnie unaoczniło brak stabilności w finansowaniu działań pomocowych.

Tymczasem skala wyzwań rośnie. Polska – podobnie jak reszta Europy – zmaga się z ruchem osób uchodźczych, z narastającą presją migracyjną z kierunków południowych i wschodnich. Dane Urzędu ds. Cudzoziemców wskazują, że liczba osób ubiegających się o legalizację pobytu przekroczyła w 2024 roku 700 tys, a wiele z tych osób trafia poza radar państwa – prosto do NGO-sów i grup pomocowych. Równolegle rośnie ubóstwo - inflacja, niepewność energetyczna i rosnące koszty życia sprawiają, że organizacje pomocowe notują rekordową liczbę próśb o wsparcie żywnościowe i mieszkaniowe. Kryzysy się multiplikują, a zasoby nie nadążają.

W takim kontekście rozwój zawodowy w NGO przestaje być luksusem. Jest to konieczność. Lider społeczny nie może już być wyłącznie „dobrym człowiekiem o wielkim sercu”. Musi być zarazem menedżerem, strategiem, fundraiserem i liderem zespołu. Co więcej, potrzebuje wiedzy o zarządzaniu ryzykiem, współpracy międzynarodowej, modelach hybrydowego finansowania, ale także o własnym dobrostanie i granicach psychicznych.

Według Raportu Stowarzyszenia Klon / Jawor z 2023 roku 72% pracowników NGO w Polsce deklaruje chroniczne przemęczenie, a ponad 60% doświadczyło wypalenia zawodowego. To statystyki alarmujące, szczególnie jeśli zestawi się je z oczekiwaniami społeczeństwa i państwa wobec organizacji pozarządowych.

Sektor NGO potrzebuje dziś liderów, którzy nie tylko rozumieją realia społeczno-polityczne, ale też potrafią na nie odpowiedzieć z pozycji kompetencji, a nie tylko idei. Profesjonalizacja działań społecznych nie oznacza biurokratyzacji – to szansa na zbudowanie struktur odpornych, elastycznych i innowacyjnych. Coraz więcej organizacji sięga po modele CSR i ESG, budując relacje z biznesem na poziomie partnerstwa, a nie tylko darowizn. Rozwijają własne, zrównoważone źródła dochodu, korzystają z narzędzi strategicznych znanych dotąd z sektora prywatnego.

Jednocześnie rośnie potrzeba świadomego rozwoju zawodowego– nie w trybie „gaszenia pożarów”, ale systematycznego zdobywania kompetencji. Tutaj pojawia się odpowiedź środowiska akademickiego, które coraz lepiej rozumie dynamikę trzeciego sektora.

Wśród inicjatyw edukacyjnych na szczególną uwagę zasługują studia podyplomowe „Zarządzanie Organizacjami Społecznymi i Budowanie Strategii Rozwoju”, realizowane w Łazarski Executive Education. To propozycja dla tych, którzy chcą wejść na poziom profesjonalnego działania – bez rezygnowania z wartości, ale z pełnym zestawem narzędzi do skutecznej pracy.

Program studiów obejmuje kluczowe obszary nowoczesnego zarządzania NGO: od budowania strategii, przez rozwój przywództwa i kompetencji menedżerskich, aż po innowacyjne modele finansowania i CSR. Szczególnie istotny jest praktyczny charakter zajęć – oparty na analizie realnych przypadków, warsztatach i pracy projektowej. Dzięki temu uczestnicy nie tylko uczą się teorii, ale od razu przekładają ją na działania w swoich organizacjach.

W świecie pełnym niepewności i społecznych napięć, liderzy NGO są bardziej potrzebni niż kiedykolwiek. Ale to muszą być liderzy nowego formatu – z wiedzą, odwagą i umiejętnościami, które pozwolą nie tylko przetrwać kryzysy, ale wykorzystać je jako momenty przełomowe.